คลอรีนอิสระ (Free Chlorine)

หมายถึงคลอรีนเป็นอิสระยังไม่ได้รวมกับโมเลกุลของน้ำ ซึ่งมีประสิทธิ์ภาพเพื่อฆ่าเชื้อสารปนเปื้อนอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งหมายความว่าน้ำนี้ปราศจากจุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายในสระว่ายน้ำ

คลอรีนชนิดนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อวัตถุประสงค์ในการตรวจสอบ เนื่องจากจำเป็นหากต้องการฆ่าเชื้อในน้ำ เช่นในสระว่ายน้ำ ในน้ำดื่มของการปะปา หากมีคลอรีนอิสระในน้ำไม่เพียงพอจะไม่สามารถกำจัดแบคทีเรียและสารปนเปื้อนอื่นๆ ได้

ระดับคลอรีนที่ปลอดภัย

การรักษาระดับคลอรีนให้อยู่ในช่วงที่เหมาะสมช่วยให้มั่นใจได้ว่าน้ำมีความปลอดภัยและลดการ

สะสมของคลอรีน ชุดทดสอบน้ำในสระสามารถช่วยตัดสินว่าระดับน้ำอยู่นอกช่วงที่เหมาะสมหรือไม่

ค่าคลอรีนในสระว่ายน้ำ

คลอรีนอิสระ : ช่วงที่เหมาะสม 2.0 ถึง 4.0 ppm

คลอรีนรวม : ควรเท่ากับคลอรีนอิสระเป็นส่วนใหญ่

ค่าคลอรีนในน้ำดื่ม

ข้อมูลจากองค์การอนามัยโลก (WHO) คลอรีนในน้ำดื่ม 0.2-1.0 มิลลิกรัมต่อลิตร (มก./ลิตร หรือส่วนต่อล้าน (ppm)

การเฝ้าระวังคุณภาพน้ำบริโภคเบื้องต้น (ภายหลังภาวะน้ำท่วม) 

การเฝ้าระวังคุณภาพน้ำบริโภคภายหลังภาวะน้ำท่วม เป็นการติดตามดูการแพร่กระจายของเชื้อโรคที่มี ผลกระทบต่อสุขภาพ สามารถทำได้โดยการตรวจสอบทางกายภาพ ซึ่งสามารถดูด้วยสายตา โดยสังเกตลักษณะ ความขุ่น สี ตะกอนและสิ่งแปลกปลอมต่างๆ 

สำหรับการตรวจสอบเพื่อเฝ้าระวังเบื้องต้นทางภาคสนามสามารถใช้ชุดทดสอบอย่างง่าย (Test Kit) ได้แก่ การตรวจหาเชื้อโรคในน้ำดื่มด้วยชุดทดสอบโคลิฟอร์มแบคทีเรียในน้ำบริโภค (อ.11) การตรวจสอบปริมาณคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำเพื่อวัดปริมาณคลอรีนที่เติมลงไปฆ่าเชื้อโรคในน้ำ ด้วยชุดทดสอบปริมาณคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ (อ.31) น้ำที่ปลอดภัยต้องมีค่าคลอรีนอิสระคงเหลืออยู่ในช่วง 0.2-0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร (ppm) ในภาวะปกติและในช่วง 0.5-1.0 มิลลิกรัมต่อลิตร (ppm) ในภาวะเกิดโรคระบาด 

หลักการ  

น้ำมีความสำคัญต่อชีวิตคน ควรดื่มน้ำสะอาดวันละ 2.5 ลิตร ซึ่งการทำให้น้ำสะอาดปราศจากเชื้อโรคสามารถใช้คลอรีนในการฆ่าเชื้อโรคที่อาจปนเปื้อนอยู่ในน้ำการเติมคลอรีนในน้ำดื่มเพื่อฆ่าเชื้อโรค ต้องเติมในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้เพียงพอต่อการฆ่าเชื้อโรค และไม่มีกลิ่นฉุน เพื่อการยอมรับของผู้บริโภค 

การทดสอบปริมาณคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ สามารถใช้ชุดทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่ม อ 31 ซึ่งคิดค้นรูปแบบโดยกรมอนามัย เป็นวิธีการทดสอบที่ง่ายและสะดวกรวดเร็ว 

โดยการอ่านค่าของคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่มจากการเปรียบเทียบสีกับมาตรฐานของชุด อ 31 ซึ่งอาศัยการเกิดสีของคลอรีนอิสระคงเหลือตามวิธีมาตรฐานของ Standard Methods for the Examination of Wastewater, 12thed. จากการศึกษาวิจัยพบว่า การทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ ในน้ำดื่มด้วยชุด อ 31 ให้ผลสอดคล้องกับการวิเคราะห์ด้วยวิธีมาตรฐานในห้องปฏิบัติการไม่น้อยกว่า 97 %

อุปกรณ์ชุดทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่ม อ 31 ประกอบด้วย

1.กล่องพลาสติกใสทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า ภายในกล่องมีการแบ่งกั้นเป็นช่อง ให้ได้สัดส่วนกับขวดที่ใส่ จำนวน 5ช่อง ติดฉลากด้านหน้าและด้านหลัง

2.แผ่นเทียบสี บรรจุสีมาตรฐาน เพื่อบอกระดับของคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่มที่มีระดับความเข้มข้นของคลอรีนอิสระคงเหลือที่ระดับ 0.2, 0.5 และ1.0 มิลลิกรัม/ลิตร จำนวน 1 แผ่น

3. ขวดทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่มเป็นขวดแก้วเปล่า ทำด้วยแก้วคุณภาพดี (Borosilicate glass) มีขีดชัดเจน บอกระดับของน้ำตัวอย่างที่ต้องการทดสอบ ปิดด้วยฝา 2 ชั้น จำนวน 2 ขวด

4.ขวดพลาสติกบรรจุสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ ขนาดบรรจุ 12 มิลลิลิตร พอเพียงสำหรับทดสอบน้ำตัวอย่าง 60 ตัวอย่าง จำนวน 2 ขวด มีฉลากระบุชื่อสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ และคำเตือน อุปกรณ์จากข้อ 2, 3 และ 4

ข้อควรระวัง  

1. อย่าให้สารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ ปนเปื้อนในน้ำดื่ม

2. เก็บสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ  ให้พ้นมือเด็ก

3. ถ้าสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือถูกผิวหนังให้ล้างด้วยน้ำสะอาด

การเก็บรักษาและอายุการใช้งานชุดตรวจสอบ อ 31

เก็บชุดตรวจสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ อ 31 ที่อุณหภูมิห้องไม่โดนแสงแดด ขวดเทียบสีและน้ำยาตรวจสอบมีอายุการใช้งานไม่น้อยกว่า 1 ปี หลังการผลิต

วิธีใช้งาน  

1.เตรียมอุปกรณ์สำหรับชุดทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่ม   

– ตัวอย่างน้ำที่ใช้ในการทดสอบประมาณ 3/4 ถ้วย

– ขวดเทียบสี ระบุระดับความเข้มข้นของคลอรีนอิสระคงเหลือที่ระดับ 0.2, 0.5 และ 1.0 มิลลิกรัม/ลิตร จำนวน 3 ขวด 

– ขวดเปล่าสำหรับใส่น้ำตัวอย่างเพื่อทดสอบ จำนวน 1 ขวด 

– ขวดพลาสติกบรรจุสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ จำนวน 1 ขวด

2.รินตัวอย่างน้ำที่ต้องการทดสอบลงในขวดแก้วจนถึงที่ขีดที่กำหนดไว้

3.หยดสารละลายทดสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ  จำนวน 4 หยดลงในน้ำตัวอย่าง

4.ผสมให้เข้ากันโดยกลับขวดตัวอย่างไป-มา 20 ครั้ง สังเกตุการเกิดสีในขวดตัวอย่างทดสอบ  

5.เทียบสีที่เกิดขึ้นกับสีมาตรฐาน คลอรีนอิสระคงเหลือ ค่าที่อ่านได้คือ ค่าคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำดื่ม (มิลลิกรัม / ลิตร)

การปฏิบัติหลังผ่านการตรวจสอบแล้ว

1.เทน้ำตัวอย่างในขวดแก้วใสทิ้งในที่เหมาะสม (เช่นน้ำทิ้ง)        

2.ล้างขวดแก้วใสให้สะอาด        

3.คว่ำขวดแก้วใสให้แห้ง        

4.เก็บขวดแก้วใส่เข้าช่องเดิมในกล่องชุดตรวจสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ อ 31 เพื่อการใช้ครั้งต่อไป